Ky fjalim është lexuar nga unë në takimin me bashkatdhetarë, të organizuar më 17 mars 2018 nga Shoqata « Komuniteti Shqiptar », për të prezantuar kandidatët shqiptarë në zgjedhjet kantonale në Gjenevë.
Jam Edon Duraku, 32 vjeç. Kam lindur në Krushë të Madhe, komuna e Rahovecit. Familja ime emigroi në Zvicër në vitin 1990, bashkë me valën e dytë të shqiptarëve që iknin nga varfëria dhe regjimi kriminal i Millosheviqit. Kam kryer të gjitha shkollat në Gjenevë dhe në vitin 2001 fitova nënshtetësinë zvicerane. Në vitin 2009 mora një diplomë në shkencat kompjuterike, profesion që e ushtrava për 5 vite. Në vitin 2015 shkova të jetoj një vit në Kosovë, dhe u ktheva për të studiuar historinë ekonomike në Universitetin e Gjenevës.
Tani duhet të tregoj pse jam këtu. Ndërkohë që po flas, në qytet po mbahet një demonstratë e madhe për të drejtat e banimit. Jam këtu sepse Shoqata « Komuniteti Shqiptar » më ka ftuar për të prezantuar kandidatët shqiptarë për « Grand Conseil », por edhe për të shpjeguar se si votohet. I falënderoj nga zemra për ftesën dhe përpjekjet që bëjnë për t’i ndihmuar dhe mbështetur shqiptarët në Gjenevë.
Megjithatë, dua të jem i qartë: nuk besoj se komuniteti ka nevojë për një ngjarje të tillë vetëm për të mësuar si të votojë. Shqiptarët sot janë të integruar, kanë kaluar kohë të gjatë këtu dhe janë gati të dalin përtej formaliteteve, për të diskutuar politikën në mënyrë të thellë. Por nuk e bëjmë mjaftueshëm. Ndoshta nuk ndihemi gati, ndoshta kemi frikë se mos gabojmë, ndoshta jetojmë akoma me një kompleks inferioriteti, ose na duket se si shqiptarë duhet gjithmonë të jemi të bashkuar e të ndihmojmë njëri-tjetrin, pa dallim.
Jam këtu për t’ju thënë diçka që ndoshta ju pengon: mos votoni për mua vetëm pse jam shqiptar. Mos votoni për askënd këtu vetëm sepse është shqiptar. Mendoj se është koha të dalim nga kjo logjikë. Dhe do t’ju shpjegoj pse.
A nuk është paradoksale që ju them të mos votoni për mua pse jam shqiptar, ndërkohë që po flas shqip? E kuptoj pse mund të mendoni se një shqiptar në « Grand Conseil » do të mbrojë interesat e komunitetit tonë. Kjo vjen si reagim ndaj politikave përjashtuese të Zvicrës. Jemi aq të diskriminuar sa shpëtimin e shohim vetëm tek shqiptarët. Për shembull, sipas comparis.ch, shqiptarët paguajnë sigurimin e makinës 60% deri në 95% më shumë se zviceranët. Në tregun e punës, shqiptarët janë gjithashtu të diskriminuar. Në Zvicrën romande, kjo shifër është 24% më shumë diskriminim, ndërsa në Zvicrën gjermanofone arrin në 59%. Numri i të rinjve shqiptarë të papunë është trefishi i atyre zviceranë.
Këto janë arsyet pse jemi këtu sot. Pse Shoqata “Komuniteti Shqiptar” dhe organizata të tjera shqiptare në kanton janë të rëndësishme.
Unë besoj se «Ensemble à Gauche» dhe Partia Socialiste përfaqësojnë më mirë interesat e shqiptarëve. Më 15 prill do të zgjidhet Parlamenti dhe Ekzekutivi i Gjenevës për 5 vite. Këto janë zgjedhje të rëndësishme. Prej disa vitesh, e djathta ka dominuar politikën kantonale. Dhe rezultatet e kësaj politike shihen qartë: numri i milionerëve është rritur, ndërsa fuqia blerëse e klasës së mesme stagnon apo bie. E djathta nuk përfaqëson interesat e klasës punëtore dhe asaj të mesme, në të cilën shqiptarët bëjnë pjesë. Politikat e favorshme për korporatat vazhdojnë në dëm të qytetarëve. Dhe megjithatë kemi kandidatë shqiptarë që përfaqësojnë të djathtën! Për veten time, nuk do të votoja për dikë vetëm sepse është shqiptar. Prandaj, mos votoni për mua nëse nuk përfaqësoj interesat tuaja. Votoni për ata që i mbrojnë interesat tuaja reale — si qytetarë, si punëtorë, si shqiptarë.
Shqiptarët kanë një histori të gjatë emigrimi. Emigrantët e parë shqiptarë në Zvicër kanë ardhur që në vitet ’60. Në të vërtetë, ishin kompanitë zvicerane që shkonin t’i kërkonin në Jugosllavi. Ndonjëherë më habit sa shpejt harrojmë historinë tonë. Jemi një popull emigrantësh, por harrojmë emigrantët e sotëm. Shumë shqiptarë kanë jetuar me vite të tëra në Gjenevë pa letra, disa janë rregulluar në mënyra të ndryshme, disa martohen vetëm për të fituar qëndrim. Këto janë histori të dhimbshme që të gjithë i njohim.
Projekti Papyrus është një iluzion: pajis me letra vetëm një pjesë të vogël të emigrantëve. Ai nuk lejon bashkimin familjar, dhe dikush që është vetëm duhet të jetojë e punojë 10 vjet për të marrë leje qëndrimi — kjo është e pamjaftueshme. Ne, si «Ensemble à Gauche», kërkojmë ndalimin e menjëhershëm të dëbimeve për njerëzit në situatë të parregullt. Kundërshtojmë zbatimin e marrëveshjes së Dublinit, siç bënte Pierre Maudet. Kujtoj se Pierre Maudet është PLR, dhe PLR është në listë të përbashkët me PDC, ku janë edhe dy kandidatë shqiptarë. Ne jemi për legalizimin pa kushte të refugjatëve.
Këto nuk janë vetëm çështje lokale. Në vitet 2015-2016, më shumë se 100,000 shqiptarë u larguan nga Kosova. Të rinj, me ëndrra e potencial. Për këto arsye jam bërë aktivist në Lëvizjen Vetëvendosje. Angazhimi politik nuk mund të kufizohet vetëm në Gjenevë. Jemi në një botë të globalizuar, dhe problemet kalojnë kufijtë. Edhe Kosova vuan nga politika neoliberale evropiane: de-industrializim, shkatërrim i solidaritetit, rrënim i shërbimeve publike, promovim i individualizmit dhe konkurrencës si vlera të vetme. Ky është realiteti i dhunshëm neoliberal, edhe në Kosovë, edhe në Zvicër.
E majta duhet të rindërtohet — në Kosovë, në Shqipëri, dhe këtu. Ju, qytetarë shqiptarë të Gjenevës, duhet të jeni pjesë e kësaj rindërtese. Më 15 prill keni mundësinë të ndryshoni për 5 vite drejtimin e këtij kantoni.
Këtu dua të shtrij dorën drejt Partisë Socialiste, me të cilën ndajmë shumë qëndrime. Bashkë me të Gjelbrit dhe «Ensemble à Gauche», mund të ndërtojmë një shumicë të majtë, më të ndershme dhe më të afërt me hallet e qytetarëve, me njerëzit më të dobët, më të prekshëm — dhe mes tyre janë shqiptarët.
Mos heshtni. Shprehuni. Votoni.
Faleminderit,
Edon Duraku